۳ روایت مجازی،، اما واقعی!

پایگاه رهنما:

• پرده اول؛

چند ماه قبل، ویدئویی از مکالمه یک خانم به اصطلاح فعال اینستاگرامی با یک نوجوان پسر 14 ساله در فضای لایو اینستاگرام بیرون آمد که مثل بمب در جامعه صدا کرد و تا مدت‌ها همه در حیرت بودند که از یک طرف، کار جامعه ما به کجا رسیده که یک نوجوان 14 ساله – که قاعدتا هنوز فهم خیلی روشنی از مسائل جنسی و اخلاقی ندارد – درگیر چنین مسائلی شده و در مکالمه با یک زن معلوم‌الحال، چنین حرف‌هایی می‌زند و از طرف دیگر، چرا باید یک محیط مجازی نسبتا فراگیر مانند اینستاگرام که مخاطبان و کاربران بیشتری نسبت به سایر محیط‌های مجازی و پیام‌رسان‌ها دارد، تا این حد به ابتذال کشیده شده باشد که چنین محتواهایی در آن – به صورت علنی – منتشر شود؟

• پرده دوم؛

مدتی بعد از انتشار ویدئوی اینستاگرامی قبلی، فیلم دیگری در فضای مجازی پخش شد که در آن چند دختر نوجوان اصفهانی – که قاعدتا هنوز در سنین دبیرستان هستند – در یک پارک به روی یکدیگر قمه می‌کشند و با الفاظ رکیگ با هم درگیر می‌شوند. چند روز بعد و با اقدام پلیس و احضار آنها، مشخص می‌شود که این نوجوان‌ها در یک محیط اینستاگرامی و در نتیجه مدت‌ها دعوای مجازی و به اصطلاح کُری‌‌خوانی، با یکدیگر قرار گذاشته‌اند تا در فضای حقیقی و با قمه! از خجالت همدیگر در بیایند!

• پرده سوم؛

مدتی قبل و در کوران موج چهارم و پنجم کرونا که هر روز تعدادی از بیماران کرونایی پرپر می‌شدند و نیاز به دستگاه‌های تنفسی – ونتیلاتور – از نان شب هم واجب‌تر بود، عده‌ای از اراذل و اوباش که به قول معروف از «شاخ‌های اینستاگرامی» بوده‌اند، با حمله مسلحانه به یکی از کارخانه‌های تولید بومی ونتیلاتور، آن را به آتش می‌کشند!

مدتی بعد و با دستگیری آنها توسط نهادهای امنیتی، کاشف به عمل می‌آید که این افراد در فضای اینستاگرام، در تور سرویس‌های جاسوسی غربی افتاده‌اند و بعد از مدت‌ها ارتباط و تبادل اطلاعات، به بهانه تسویه حساب‌های شخصی، پول گرفته‌اند و کارخانه تولید دستگاه اکسیژن‌ساز را آتش زده‌اند تا مدیریت کرونا سخت‌تر شود و جان‌‌های بیشتری از مردم گرفته شود!

• استخوانی که لای زخم مانده است

سه روایت بازگو شده،‌ عجیب اما واقعی‌اند! هیچکدام زاییده تخیل نویسندگان و کارگردانان نیستند و هر سه در همین نزدیکی و بیخ گوش خودمان اتفاق افتاده‌اند؛ بستر شکل‌گیری آنها هم مشترک بوده است؛ فضای مجازی و به طور خاص، اینستاگرام!

مسئله ساماندهی و مدیریت هوشمندانه فضای مجازی در کشورمان و تامین امنیت کودکان و نوجوانان و عموم مردم در این فضا، از آن دست مسائلی است که سال‌هاست توسط رهبرمعظم انقلاب و دلسوزان فریاد زده می‌شود، ‌اما در دولت‌ های گذشته تا امروز هنوز کار جدی و مثری انجام نشده و حالا این آزمون پیش روی دولت جدید است که به صیانت از حریم شهروندان در فضای مجازی بپردازد.

در میان صفحات گوناگون مجازی، ‌به طور خاص محیط «اینستاگرام» به دلیل جذابیت‌های گرافیکی و قابلیت‌های سهل‌الوصولی که برای انتشار فیلم و عکس دارد، عمومیت بیشتری یافته و همه افراد از سنین مختلف و با تحصیلات و سلایق گوناگون در آن حضور دارند و همین مسئله ساماندهی و مدیریت این فضا را ضرورتی‌تر نشان می‌دهد.

در مسیر ساماندهی فضای مجازی، شناخت دقیق مسیر و نیازهای آن و پرهیز از اقدامات سلیقه‌ای و مقطعی و سطحی، بیش از هر کار دیگری ضرورت دارد.

در این مسیر،‌ مروری گذرا بر مهمترین نکاتی که در همه این سالیان توسط رهبر انقلاب هشدار داده شده است، خالی از لطف نیست.

• فضایی خارج از اختیار ما

«فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریّت می‌شود؛ بحث این است. فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که می‌خواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان می‌خواهند هدایت می‌کنند؛ آنها دارند مدیریّت می‌کنند این فضا را، خب، وقتی که ما می‌دانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را ـ که ما هم دست‌اندرکارش هستیم و مبتلابهِ ما است ـ هدایت می‌کنند و مدیریّت می‌کنند، ما نمی‌توانیم بی‌کار بنشینیم در مقابل او؛ ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت‌پرده، فضای مجازی را اداره می‌کند.» (2 شهریور 1399)

• سگ بی‌قلاده

«اینترنت یکی از نعم بزرگ الهی است، اما در عین حال یک نقمت بزرگ هم هست؛ یعنی یک چاقوی دودم و خطرناک...، اینترنت الآن مثل یک جریان افسارگسیخته است...، این مثل آن است که کسی یک سگ وحشی را بیاورد، بگویند "قلاده‌اش کو؟"، بگویند "سفارش کرده‌ایم آهنگر قلاده را بسازد".» (بیانات 26 آذر 1381)

• بستن یا مدیریت؟

«ما نمی‌گوییم این راه (اینترنت) را ببندید؛ نه، اینکه بی‌عقلی است. یک کسانی نشسته‌اند، فکر کرده‌اند، یک راهی باز کرده‌اند به‌عنوان این فضای مجازی و به‌قول خودشان سایبری؛ خیلی خب، از این استفاده کنید منتها استفاده‌ی درست بکنید؛ دیگران دارند استفاده‌ی درست می‌کنند؛ بعضی از کشورها طبق فرهنگ خودشان این دستگاه‌ها را قبضه کرده‌اند، ما چرا نمی‌کنیم؟ چرا حواسمان نیست؟ چرا رها می‌کنیم این فضای غیرقابل کنترل و غیرمنضبط را؟ مسئولند، یکی از مسئولین هم همین‌ها هستند؛ دستگاه وزارت ارتباطات است.» (مورخه 13 اردیبهشت 1395)

• راه ساماندهی از کجا می‌گذرد؟

«در مسئله‌ی فضای مجازی، آنچه از همه مهم‌تر است، مسئله‌ی شبکه‌ی ملّی اطلاعات است. متأسفانه در این زمینه کوتاهی شده. این‌که ما به‌عنوان اینکه نباید جلوی فضای مجازی را گرفت، در این زمینه‌ها کوتاهی کنیم، این مسئله‌ای را حل نمی‌کند و منطق درستی هم نیست... کشورهایی که شبکه‌ی ملی اطلاعات درست کرده‌اند و [فضای مجازی را] کنترل کرده‌اند به‌نفع ارزشهای مورد نظر خودشان، یکی دو تا نیستند.» (22 خرداد 1396)